Piyasadaki yüksek rekabet ve fiyat baskısı üreticilerin maliyetlerin düşürülmesi, kalitenin yükseltilmesi ve tabii olarak verimliliğin artırılması konusunda arayışlara girmesine sebep olmaktadır. Üretim işletmelerinde bunun birinci adımı, üretimin her aşamasını adım adım takip etmekten ve proses bilgileri, süreleri, makine duruşları gibi verileri toplayıp analiz etmekten geçmektedir.
MES yani Manufacturing Execution System, kimi yerlerde üretim yürütme sistemi, kimi yerlerde üretim yönetim sistemi, kimi yerlerde de üretim takip sistemi olarak Türkçeleştirilmiştir. Aslında, bir üretim işletmesinde, üretimdeki tüm verilerin toplanıp sistem üzerinde değerlendirilmesini hedefleyen sistemdir MES.
MES - Üretim Yürütme Sistemi uzun zamandır üretim işletmelerinde kullanılmakta olan bir kavramdır. Gelişen teknoloji ile veri toplama modellerinin de gelişmesiyle daha sağlıklı verilerin üretilmesinin önü açılmıştır. Bu da işletme için planlamadan maliyet hesaplarına kadar bir çok konuda veri üreten MES sistemlerini makine öğrenmesi (machine learning), dijital ikiz (digital twin) gibi sistemlerin çalışması için de hayati değer taşıyan bir sistem haline getirmektedir.
MES, işletmelerin üretim aşamasında kullandıkları bir çok yöntem ve araçlarla topladıkları verileri dijital ortama taşıyan sistemlerdir. Temel amacı işletmeyi, özellikle üretim süreçlerini en iyi şekilde yönetebilmek adına gerçek zamanlı bilgi üretmektir. Üretilen bu bilgiler süreç iyileştirmesinde, ürün geliştirilmesinde kullanılmaktadır. Sonuç verimliliği yüksek bir işletme, kalitesi sürekli gelişen ürün, her anı takip edilen üretim sürecidir.
MES üretim yönetim sistemleri veya diğer adıyla üretim takip sistemleri aslında bütünleşik bir sistemin yapı taşlarındandır. Gerçek değeri tek başınayken değil SCADA veya IIOT gibi veri toplama sistemleri, ERP ve BI katmanlarıyla bir araya geldiğinde çıkacaktır.
Endüstri 4.0 kavramının ortaya çıkmasından günümüze, nesnelerin interneti gibi kavramların da hayatımıza girmesiyle işletmelerin kontrolü ve izlenmesi çok daha kolay ve kapsamlı bir hal aldı.
Bu açıdan bakıldığında, MES kavramının yanında IIOT, SCADA, ERP, BI kavramlarının da anlaşılması gerekmektedir.
SCADA Supervisory Control And Data Acquisition kelimelerinin ilk harfleri ile oluşturulan kısaltmadır. "Merkezi Denetleme Kontrol ve Veri Toplama" sistemi olarak Türkçeleştirilebilir. SCADA sistemleri bir veya daha fazla lokasyonda bulunan üretim tesis(ler)inin tek bir merkezden bilgisayar veya mobil cihazlarla izlenebildiği bir sistemdir ve temel olarak bir yazılımdır. Bu yazılımla tesisin kontrolü ve izlemesi yapılabilir.
IIoT Industrial Internet of Things kelimelerinden oluşan bir kısaltmadır ve Türkçe'ye Endüstriyel Nesnelerin İnterneti olarak geçmiştir. IIOT (Endüstriyel Nesnelerin İnterneti), IoT'nin üretim endüstrisine uygulanmış halidir, Azalan sensör ve internet maliyetleriyle IoT'nin endüstriye uygulanması, fabrikalara ilk başta bir takım maliyet gibi gözükse de büyük çaplı tasarrufa neden olacaktır. IIoT endüstriye en büyük etkisi; bağlantı, verimlilik, ölçeklenebilirlik, zaman tasarrufu ve maliyet tasarrufunu büyük ölçüde artırabilecek olmasıdır.
BI, Business Intelligence kelimelerinin baş harfşlerinden oluşan bir kısaltmadır ve İş Zekası Olarak Türkçeleştirilmiştir. Wikipedi'de BI: "İş zekası veya kısaca BI, iş amaçları için ham veriyi anlamlı ve kullanışlı bilgiye dönüştüren teorilerin, yöntemlerin, süreçlerin, mimarilerin ve teknolojilerin bir kümesidir. BI yeni fırsatlar tanımlamak ve geliştirmeye yardım etmek için büyük miktarlarda bilgi yönetir." şeklinde tanımlanmıştır.
MES sistemleri yukarıda kısaca açıklanan hedeflere ulaşmak için tek başlarına yeterli olmayacaktır. Bu verilerin analizi, analiz sonuçlarına göre de planlama ve aksiyon adımlarına geçilmesi için ek kavramlara ihtiyaç olacaktır. Mes sistemlerinde üretilen veriler ışığında sipariş kapasitelerinin görülmesinden terminlerin verilmesine, ham madde – yarı mamül tedarikinden bakımların planlanmasına kadar bir çok karar verilebilir. Bu kararlar için MES sisteminizle entegre çalışan bir ERP yazılımınıza ihtiyaç olacaktır. Bunun yanında bir donanım bakım onarım yönetimi sistemine de ihtiyaç olacaktır.
YazEvi yazılım olarak biz, toplanan bu verilerle digital twin kavramını bir araya getirerek işletmenin üretim anında kritik kararlar alabilmesini, süreçteki olası problemleri-aksamaları %90’ın üzerinde bir tahmin oranıyla öngörmesini sağlayabilmekteyiz. Aynı zamanda AVAKOZA ERP ile entegre olan sistem Kaynak Tabanlı Maliyet Muhasebesi sistemine de veri üreterek fiili maliyetlerin gerçek değerlerinin hesaplanabilmesine olanak tanımaktadır.